Íà óêðà¿íñüêèõ çàïðàâêàõ –äåô³öèò ïàëüíîãî. Ùî äîïîìîæå âèïðàâèòè ñèòóàö³þ òà ÿêèõ ö³í î÷³êóâàòè àâòîâëàñíèêàì?
24 ëþòîãî â³ò÷èçíÿíèé ðèíîê íàôòîïðîäóêò³â âèìóøåíî ïåðåéøîâ íà íîâ³ ðåéêè.  îäíó ìèòü Óêðà¿íà âòðàòèëà âåñü ³ìïîðò, ÿêèé ³øîâ ç Ðîñ³¿, Á³ëîðóñ³ òà ìîðñüêèì øëÿõîì.
Ùîéíî ñåêòîð ïî÷àâ ïîòðîõó ïðèñòîñîâóâàòèñÿ äî íîâèõ ðåàë³é, îêóïàíòè âäàðèëè ðàêåòàìè ïî îñòàííüîìó â³ò÷èçíÿíîìó íàôòîïåðåðîáíîìó çàâîäó, ÿêèé ïðàöþâàâ.
Ñàìå çàâäÿêè Êðåìåí÷óöüêîìó ÍÏÇ òà ³ìïîðòó ç êðà¿í ªâðîïåéñüêîãî Ñîþçó Óêðà¿íà çìîãëà á³ëüø-ìåíø íîðìàëüíî ïðîéòè ïåðøèé øîêîâèé ì³ñÿöü â³éíè, àëå ï³ñëÿ çóïèíêè ÍÏÇ ñèòóàö³ÿ çì³íèëàñÿ.
ßê ñòàëîñÿ, ùî íà óêðà¿íñüêèõ ÀÇÑ ìàéæå çíèêëî ïàëüíå, ÿê³ çàõîäè ìîæóòü âèïðàâèòè ñèòóàö³þ òà ÿêèõ ö³í î÷³êóâàòè àâòîâëàñíèêàì?
Ðåêëàìà:
Ùî ñòàëîñÿ?
Íà ïî÷àòêó â³éíè Óêðà¿íà ç³òêíóëàñÿ ç ãîñòðèì äåô³öèòîì ïàëüíîãî. Íà ÀÇÑ øèêóâàëèñÿ âåëè÷åçí³ ÷åðãè. Ïàëüíå ïðîäàâàëè ç îáìåæåííÿìè: äî 20 ë³òð³â àáî íà 700 ãðí, ùî îäíå ³ òå æ. Íåâåëèê³ ìåðåæ³ âçàãàë³ íå ïðàöþâàëè.
ϳñëÿ òðüîõ òèæí³â â³éíè íà âåëèêèõ ìåðåæàõ ïàëüíå çʼÿâèëîñÿ, íà ÿêèéñü ÷àñ íàâ³òü áóëè çíÿò³ îáìåæåííÿ. Çäàâàëîñÿ, ùî ñèòóàö³ÿ ñòàá³ë³çóâàëàñÿ.
Ïðîòå â îñòàíí³é òèæäåíü óñå çì³íèëîñÿ. ijéøëî äî òîãî, ùî íà ñòåëàõ áàãàòüîõ çàïðàâîê çàãîð³ëèñÿ "íóë³", à äåÿê³ ìåðåæ³ îáìåæèëè ïðîäàæ äåñÿòüìà ë³òðàìè.
×îìó çíèêëî ïàëüíå?
Äî â³éíè 100% ³ìïîðòíîãî ïàëüíîãî Óêðà¿íà îòðèìóâàëà ç Ðîñ³¿, Á³ëîðóñ³ òà çàâäÿêè ìîðñüêèì ïîñòà÷àííÿì. ϳñëÿ 24 ëþòîãî ö³ òðè äæåðåëà ñòàëè íåäîñòóïíèìè.
Ðèíîê áóâ çìóøåíèé ïîâí³ñòþ ïåðåáóäîâóâàòè ëîã³ñòèêó, ó çâ’ÿçêó ç ÷èì óðÿä îäðàçó çá³ëüøèâ ãðàíè÷í³ ö³íè íà íàôòîïðîäóêòè.
Çàëèøàâñÿ ºäèíèé ðîáî÷èé âàð³àíò: ïåðåõ³ä íà ïîñòà÷àííÿ ç êðà¿í ªÑ. Òðåéäåðè ïî÷àëè ïðàöþâàòè â öüîìó íàïðÿìêó, çàêîíòðàêòóâàâøè òàì âåëèê³ îáñÿãè ïàëüíîãî. Ñòàðòóâàâ ³ìïîðò ç íîâîãî – ÷åòâåðòîãî íàïðÿìêó.
×îìó ñèòóàö³ÿ ïîã³ðøèëàñÿ çàðàç?
Íàéá³ëüø øîêîâ³ òà ñêëàäí³ áåðåçåíü ³ ïî÷àòîê êâ³òíÿ Óêðà¿íà çìîãëà ïðîéòè çàâäÿêè Êðåìåí÷óöüêîìó ÍÏÇ, ÿêèé ï³ñëÿ çóïèíêè Øåáåëèíñüêîãî ÃÏÇ ëèøàâñÿ ºäèíèì ïðàöþþ÷èì íàôòîïåðåðîáíèì çàâîäîì ó êðà¿í³.
Ïðîòå ÷åðåç ðàêåòí³ îáñòð³ëè ðîñ³ÿí çàâîä çóïèíèâ ðîáîòó ³ íàéáëèæ÷èì ÷àñîì íà éîãî â³äíîâëåííÿ ðîçðàõîâóâàòè íå âàðòî. Îòæå, ïîòðåáà â ³ìïîðò³ ùå á³ëüøå çðîñëà.
Àëå æ óïàëî ³ ñïîæèâàííÿ ïàëüíîãî?
Ç îá’ºêòèâíèõ ïðè÷èí ñïîæèâàííÿ ïàëüíîãî â êðà¿í³ âïàëî ïðèáëèçíî íà 30%. Îäíàê â³äíîâèòè ïîñòà÷àííÿ â îáñÿãàõ, ÿê³ áóëè äî â³éíè, íàðàç³ ô³çè÷íî íåìîæëèâî.
Çâ³äêè âåçóòü ³ìïîðòíå ïàëüíå òà ÷îìó éîãî íå âèñòà÷àº?
Çà äàíèìè êîíñàëòèíãîâî¿ ãðóïè À-95, ïîñòà÷àííÿ âæå ïî÷àëèñÿ àáî ñòàðòóþòü íàéáëèæ÷èì ÷àñîì ç Ïîëüù³, Ëèòâè, Óãîðùèíè, Ðóìóí³¿, ͳìå÷÷èíè, ÑØÀ, ͳäåðëàíä³â òà Áåëü㳿.
Óò³ì, òðåéäåðè ãîâîðÿòü ïðî âåëèê³ ïðîáëåìè ç ëîã³ñòèêîþ â ªÑ äëÿ äîñòàâêè ïàëüíîãî â Óêðà¿íó. Öå ñòîñóºòüñÿ ³ çàë³çíè÷íîãî, ³ àâòîìîá³ëüíîãî ñïîñîá³â òðàíñïîðòóâàííÿ.
Ó ïåðøîìó âèïàäêó éäåòüñÿ ïðî áðàê âàãîí³â-öèñòåðí òà ëîêîìîòèâ³â, â ³íøîìó – ïðî íåñòà÷ó áåíçîâîç³â òà îðãàí³çàö³éí³ ïðîáëåìè.
Íàïðèêëàä, âîä³ÿ áåíçîâîçà ìîæóòü íå âèïóñòèòè çà êîðäîí, áî ó íüîãî º ïðîñòðî÷åííÿ çà ñïîæèâ÷îþ ïîçèêîþ, àáî éîãî íåìîæëèâî äîäàòè â ñèñòåìó äëÿ âè¿çäó çà êîðäîí "Øëÿõ".
Äëÿ ïðèøâèäøåííÿ ïåðåâåçåííÿ ïàëüíîãî ó÷àñíèêè ðèíêó ðàäÿòü ñòâîðèòè "çåëåíèé" êîðèäîð íà êîðäîí³, ùîá âî䳿 áåíçîâîç³â íå ïðîñòîþâàëè â ÷åðãàõ ðàçîì ç "ºâðîáëÿõåðàìè", òà ñïðîñòèòè âèäà÷ó äîçâîë³â.
×è ìîæíà âèð³øèòè ïðîáëåìó äåô³öèòó?
Êëþ÷îâà ïðîáëåìà – äåðæàâíå ðåãóëþâàííÿ ö³í íà ïàëüíå. Çàðàç ãðàíè÷íà ö³íà íà áåíçèí çà ôîðìóëîþ ̳íåêîíîì³êè ñòàíîâèòü 34,1 ãðí çà ë³òð, íà äèçïàëüíå – 38,7 ãðí çà ë³òð.
"Íå ìîæíà ðåãóëþâàòè ôîðñ-ìàæîð. Òðåáà ñêàñîâóâàòè äåðæàâíå ðåãóëþâàííÿ, áî ðèíîê ëåòèòü ó ãëóõèé êóò", – êàæå äèðåêòîð ãðóïè êîìïàí³é Prime (óïðàâëÿº ÷îòèðìà ìåðåæàìè ÀÇÑ) Äìèòðî Ëüîóøê³í.
Çà ñêàñóâàííÿ ðåãóëþâàííÿ àáî ïåðåãëÿä ãðàíè÷íèõ ö³í âèñòóïຠ³ äèðåêòîð êîíñàëòèíãîâî¿ ãðóïè À-95 Ñåðã³é Êóþí. Ò³ëüêè òàê, íà éîãî äóìêó, ìîæíà íàïîâíèòè ðèíîê ïàëüíèì.
"×åðåç äåô³öèò îïòîâ³ ö³íè ñòàëè âèùèìè çà ðîçäð³áí³, à ÷èìàëî ³ìïîðòíîãî ïàëüíîãî, îñîáëèâî ÿêå âåçóòü àâòîòðàíñïîðòîì ìàëèìè ïàðò³ÿìè, òàêîæ äóæå äîðîãå.
Äåøåâøå â äîñòàòí³é ê³ëüêîñò³ íå íàäõîäèòü ÷åðåç áðàê çàë³çíè÷íî¿ ³íôðàñòðóêòóðè. Òðåéäåðè íå ïîì³ùàþòüñÿ â ãðàíè÷íó ö³íó, âñòàíîâëåíó óðÿäîì ó ðàìêàõ äåðæðåãóëþâàííÿ", – äîäຠÊóþí.
Òðåéäåðè íå ïðèõîâóþòü ñâîãî áàæàííÿ çá³ëüøèòè ì³í³ìàëüíó ðåãóëüîâàíó ö³íó.
"Ìè ãîâîðèìî ïðî 2-3 ãðèâí³ íà ë³òð³ äî ãðàíè÷íî¿ ö³íè, ùî äàëî á çìîãó ïîñòóïîâî íàïîâíèòè ðèíîê òà âèð³øèòè ïèòàííÿ äåô³öèòó", – êàæå îäèí ç ó÷àñíèê³â ðèíêó ïàëüíîãî.
×îìó óðÿä íå ï³äâèùóº ìàêñèìàëüíî äîïóñòèì³ ö³íè?
Óðÿäîâö³ òà ó÷àñíèêè ðèíêó âåäóòü ïåðåìîâèíè ç öüîãî ïèòàííÿ, îäíàê äîñ³ âëàäà áóëà ïðîòè ïåðåãëÿäó ö³í.
"Òðåéäåð³â ìîæíà çðîçóì³òè, â óìîâàõ â³éíè âîíè íåñóòü äîäàòêîâ³ ðèçèêè ³ õî÷óòü îòðèìàòè äîäàòêîâó ìàðæó.
Îäíàê çàðàç íå íàéêðàùèé ÷àñ, ùîá äóìàòè ïðî âëàñíó êèøåíþ. Òðåáà óõâàëþâàòè çáàëàíñîâàíå òà ðîçóìíå ð³øåííÿ, ÿêå âðàõóº ³íòåðåñè íå ò³ëüêè á³çíåñó, à é ñïîæèâà÷³â", – êàæå ïðåäñòàâíèê óðÿäó.
"Ìè âåäåìî ä³àëîã, àëå ÿêùî íàñ íå ïî÷óþòü, òî äåðæàâà ìîæå ïðèïèíèòè äåìîêðàò³þ ùîäî îêðåìèõ ó÷àñíèê³â ðèíêó. Ìè éäåìî ¿ì íàçóñòð³÷, à ó â³äïîâ³äü îòðèìóºìî íîâ³ é íîâ³ óìîâè, íà ÿêèõ êîìïàí³¿ áóäóòü ïîñòà÷àòè ïàëüíå", – äîäàâ â³í.
Ïðåäñòàâíèêè ðèíêó íàôòîïðîäóêò³â êàæóòü, ùî êîíñóëüòàö³¿ ñòîñîâíî ï³äâèùåííÿ ãðàíè÷íèõ ö³í òðèâàþòü, îäíàê êîëè ìîæå áóòè óõâàëåíå ð³øåííÿ òà ÿêèì âîíî áóäå, íåâ³äîìî.
Ó Ì³íåêîíîì³êè íà ïðîõàííÿ ïðîêîìåíòóâàòè ñèòóàö³þ ç äåô³öèòîì ïàëüíîãî íå â³äðåàãóâàëè.
Ó ÿêîìó âèïàäêó äåô³öèò çðîñòàòèìå?
ßêùî íå áóäå óõâàëåíå òåðì³íîâå ð³øåííÿ, òî äåô³öèò ïàëüíîãî ëèøå çðîñòàòèìå.
Óðÿä ïîâèíåí àáî ï³òè íà ïîñòóïêè òðåéäåðàì òà ïîñëàáèòè äåðæàâíå ðåãóëþâàííÿ, àáî çíàéòè àðãóìåíòè òà âàæåë³ âïëèâó, ùîá çìóñèòè ¿õ ïðîäîâæóâàòè ïîñòà÷àòè ïàëüíå. Ïîêè ùî ïðîãðåñó íå âèäíî.
Íàéáëèæ÷³ äâà òèæí³ îá³öÿþòü áóòè ìàêñèìàëüíî òóðáóëåíòíèìè. Ñõîæå, ïðåäñòàâíèêè ñòîëè÷íî¿ âëàäè öå ðîçóì³þòü.
Çàñòóïíèê ãîëîâè ÊÌÄÀ Ìèêîëà Ïîâîðîçíèê íàïåðåäîäí³ çàêëèêàâ êèÿí áåç íåîáõ³äíîñò³ íå ïåðåñóâàòèñÿ ì³ñòîì ÷åðåç äåô³öèò íàôòîïðîäóêò³â.
ßê ³ ðàí³øå, ïàëüíèì ó ïåðøó ÷åðãó áóäóòü çàáåçïå÷åí³ â³éñüêîâ³, ïðåäñòàâíèêè ÌÍÑ, ïîë³ö³¿, øâèäêî¿ äîïîìîãè. Äëÿ öèõ êàòåãîð³é îïåðàòîðè òðèìàþòü íåäîòîðêàííèé çàïàñ.
ßê çðîñòóòü ö³íè ó âèïàäêó ïîâåðíåííÿ àêöèçó?
Î볿 ó âîãîíü ï³äëèëè äåïóòàòè. Âîíè âíåñëè çàêîíîïðîºêò, ÿêèé ïîâåðòຠñòàð³ ñòàâêè àêöèçó íà ïàëüíå òà ðîçì³ð ÏÄ ç éîãî ïðîäàæó. 15 áåðåçíÿ ïàðëàìåíò âñòàíîâèâ íóëüîâèé àêöèç íà ïàëüíå òà çíèçèâ ÏÄ ç éîãî ïðîäàæó äî 7%.
Ç òî÷êè çîðó íàïîâíåííÿ áþäæåòó öå ëîã³÷íà ³í³ö³àòèâà, îäíàê íàïîâíèòè ðèíîê ïàëüíèì âîíà íå äîïîìîæå. Òàêèé êðîê ïðèçâåäå ëèøå äî çðîñòàííÿ ö³í íà ïàëüíå íà 12 ãðí çà ë³òð.
"Çàâäàííÿ íîìåð îäèí – íàïîâíåííÿ ðèíêó ïàëüíèì.
ßêùî é äîïóñòèòè ï³äâèùåííÿ ö³í, òî ÷åðåç ñêàñóâàííÿ äåðæàâíîãî ðåãóëþâàííÿ àáî éîãî ïîñëàáëåííÿ. Ö³íà çðîñòå, àëå íå òàê ñèëüíî, ÿê â³ä ïîâíîãî ïîâåðíåííÿ ïîäàòê³â, òà é áóäå åôåêò ó âèãëÿä³ ñòèìóëþâàííÿ íàïîâíåííÿ ðèíêó.
Ò³ëüêè ï³ñëÿ ïîáóäîâè íîâî¿ ñèñòåìè ïîñòà÷àííÿ ïàëüíîãî â êðà¿íó ÷åðåç çàõ³äíèé êîðäîí ìîæíà áóäå ïîâåðíóòèñÿ äî äåðæðåãóëþâàííÿ òà ï³äâèùåííÿ ïîäàòê³â", – ââàæຠÊóþí.
ϳä ÷àñ ï³äãîòîâêè ìàòåð³àëó ñòàëî â³äîìî, ùî ïàðëàìåíò â³äìîâèâñÿ â³ä ñêàñóâàííÿ ï³ëüãîâîãî îïîäàòêóâàííÿ íàôòîïðîäóêò³â. Òîæ ïîäàòêè, ñêîð³øå çà âñå, ïîêè çàëèøàòüñÿ íåçì³ííèìè.